کتاب پند پیران نوشته جلال متینی

کتاب پند پیران نوشته جلال متینی که در سال ۱۳۵۷ توسط بنیاد فرهنگ ایران منتشر شده، اثری پژوهشی و انتقادی درباره یکی از متون تعلیمی و اخلاقی ادب فارسی است. این کتاب به بررسی و تصحیح متنی کهن با همین عنوان می‌پردازد که گفته می‌شود در حدود قرن پنجم هجری نوشته شده است. متن پند پیران شامل مجموعه‌ای از حکایت‌های پندآموز، گفتارهای اخلاقی و نصیحت‌های مشایخ و پیران طریقت است که برای هدایت سالکان راه سلوک و تربیت نفس کاربرد داشته‌اند.
جلال متینی در این اثر با استفاده از نسخه‌های خطی و مقابله منابع گوناگون، متن اصلی را با دقت فراوان تصحیح و همراه با مقدمه‌ای مفصل در زمینه تاریخی، ادبی و عرفانی آن ارائه کرده است. محتوای پند پیران شباهت بسیاری به آثار تعلیمی مشابه در سنت عرفانی فارسی، مانند نصیحة‌الملوک یا بخش‌هایی از کیمیای سعادت دارد. این اثر به خوبی فضای تربیتی خانقاه‌ها، آداب و رسوم صوفیان و دیدگاه‌های مشایخ نسبت به جهان و انسان را منعکس می‌کند.
کتاب از لحاظ زبانی نیز اهمیت دارد، چراکه بازتابی از نثر فارسی در قرون اولیه پس از اسلام است. جملات کوتاه، واژگان کهن و سبک خطابی از ویژگی‌های بارز آن محسوب می‌شود. جلال متینی با وفاداری به متن اصلی، در عین حال کوشیده تا آن را برای خوانندگان معاصر قابل درک و فهم نگه دارد. پند پیران را می‌توان یکی از منابع مهم در شناخت تفکر اخلاقی و عرفانی ایرانیان در سده‌های میانی دانست. این کتاب نه تنها از منظر ادبی بلکه از نظر تاریخ تصوف و عرفان نیز ارزشمند است.