کتاب «چهره‌های درخشان شاهنشاهی ایران: از کورش شاه تا محمدرضا شاه (پهلوی دوم)» گزیده‌ای است از نوشته‌ها و تحلیل‌های تاریخی به کوشش جعفر شاهید

کتاب «چهره‌های درخشان شاهنشاهی ایران: از کورش شاه تا محمدرضا شاه (پهلوی دوم)» گزیده‌ای است از نوشته‌ها و تحلیل‌های تاریخی به کوشش جعفر شاهید که به معرفی و بررسی کارنامه‌ی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی برجسته‌ترین چهره‌های تاریخ سلطنت در ایران می‌پردازد. این کتاب تلاش دارد تا تصویری منسجم، فشرده و در عین حال تحلیلی از سیر فرمانروایی در ایران ارائه دهد، از دوران باستانی هخامنشی تا قرن بیستم میلادی.

نویسنده در این اثر با نگاهی تاریخی‌-تحلیلی، سرگذشت و نقش‌آفرینی پادشاهان بزرگی چون کوروش کبیر، داریوش بزرگ، خشایارشا، شاپور اول، انوشیروان، یعقوب لیث، شاه عباس صفوی، نادرشاه افشار، آقا محمدخان قاجار، ناصرالدین‌شاه، رضا شاه پهلوی و محمدرضا شاه پهلوی را بررسی کرده و در هر فصل، بر ویژگی‌های برجسته‌ی شخصیتی و سیاسی آن‌ها تمرکز دارد.

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های کتاب، تلفیق روایت تاریخی با داوری اخلاقی و ملی‌گرایانه است؛ یعنی نویسنده تنها به شرح وقایع اکتفا نمی‌کند، بلکه سعی دارد از دل تاریخ، الگوهایی برای «فرمانروایی مطلوب» ارائه دهد. به همین دلیل، پادشاهانی که «خدمت‌گذار مردم»، «نوسازنده کشور» یا «حامی دانش و فرهنگ» بودند، جایگاهی خاص در کتاب دارند.

کوروش بزرگ به‌عنوان بنیان‌گذار امپراتوری هخامنشی، با تأکید بر «منشور حقوق بشر» و تساهل دینی، در ابتدای کتاب ستوده می‌شود. سپس داریوش و خشایارشا به‌دلیل گسترش نهادهای اداری و نظامی تحلیل می‌شوند. در دورۀ ساسانی، از انوشیروان دادگر به عنوان پادشاهی خردمند یاد می‌شود. از میان شاهان اسلامی نیز کسانی چون یعقوب لیث صفاری، به عنوان چهره‌ای ملی در برابر خلافت عباسی برجسته شده‌اند.

نویسنده در بخش‌های مربوط به دوران صفوی، افشار، زند و قاجار، به فراز و فرودهای وحدت ملی، قدرت نظامی و نقش روحانیت اشاره می‌کند. رضاشاه پهلوی با نگاه نوسازانه، و محمدرضا شاه با رویکرد نوسازی مدرن و هم‌زمان مشکلات ساختاری حکومت، در پایان کتاب تحلیل می‌شوند.

در مجموع، کتاب «چهره‌های درخشان شاهنشاهی ایران» اثری است با رویکرد ملی‌گرایانه، تحلیلی و آموزشی که برای علاقه‌مندان به تاریخ ایران، به‌ویژه تاریخ سلطنت، منبعی مفید، موجز و الهام‌بخش محسوب می‌شود. سبک نگارش آن ساده، منسجم و گاه احساسی است، اما در عین حال مبتنی بر منابع تاریخی معتبر.

204