کتاب «نامه‌هایی به میلنا» نوشتۀ فرانتس کافکا و به ترجمۀ سیاوش جمادی

کتاب «نامه‌هایی به میلنا» نوشتۀ فرانتس کافکا و به ترجمۀ سیاوش جمادی یکی از مهم‌ترین اسناد ادبی و عاطفی قرن بیستم است که نه‌تنها به‌عنوان مجموعه‌ای از نامه‌های عاشقانه خوانده می‌شود، بلکه دریچه‌ای تازه برای شناخت ذهنیت و جهان‌بینی کافکا می‌گشاید. این اثر شامل نامه‌هایی است که کافکا در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۲۳ برای میلنا یسنسکا، روزنامه‌نگار و مترجم چک، نوشته است. میلنا همان زنی است که نخستین بار برخی از نوشته‌های کافکا را به زبان چکی ترجمه کرد و از همان‌جا رابطه‌ای عاطفی میان آن دو شکل گرفت.

کافکا در این نامه‌ها نه‌تنها عشق و دلبستگی عمیق خود را به میلنا بیان می‌کند، بلکه اضطراب‌ها، هراس‌ها، و شکنندگی روحی خویش را نیز آشکار می‌سازد. او در تمام طول نامه‌ها میان میل به نزدیکی و ترس از پیوند عاطفی دست‌وپا می‌زند. بیماری سل، روحیه وسواس‌گونه، و احساس گناه دائمی از مهم‌ترین مضامینی هستند که در این نامه‌ها به چشم می‌خورند. کافکا بارها به میلنا می‌گوید که نمی‌تواند به‌طور کامل به کسی تعلق داشته باشد و همواره در جهانی از سایه‌ها، اضطراب و فروپاشی روانی به سر می‌برد.

ترجمۀ سیاوش جمادی از این نامه‌ها اهمیت خاصی دارد، زیرا او با دقت و وسواس توانسته است فضای شاعرانه، رازآلود و در عین حال صمیمانۀ متن آلمانی را به فارسی منتقل کند. زبان جمادی در این ترجمه نه خشک و رسمی است و نه بیش از حد آزاد؛ بلکه کوشیده تا هم غنای ادبی متن اصلی و هم حالت عاطفی و بی‌پیرایه نامه‌ها حفظ شود.

در این نامه‌ها کافکا بارها به تنهایی وجودی خود اشاره می‌کند و میلنا را تنها کسی می‌داند که توانسته به عمق روحش راه یابد. با این حال، او همواره فاصله‌ای را میان خود و میلنا نگه می‌دارد، گویی عشق برایش بیش از آنکه واقعیتی بیرونی باشد، تجربه‌ای ذهنی و پر از کشمکش است. میلنا نیز که زنی پرشور و درگیر زندگی اجتماعی بود، در برابر این روح شکننده و آسیب‌پذیر کافکا هم شیفته می‌شد و هم آزرده.

«نامه‌هایی به میلنا» تنها یک مکاتبه عاشقانه نیست، بلکه نوعی اتوبیوگرافی نانوشته از کافکا به شمار می‌آید. در خلال این نامه‌ها می‌توان به ریشه‌های آثار داستانی او همچون «مسخ»، «محاکمه» و «قصر» پی برد، زیرا همان اضطراب‌ها، بیگانگی‌ها و جدال‌های درونی در متن این نامه‌ها نیز موج می‌زند.

کتاب در ایران نیز با استقبال جدی روبه‌رو شده است، چرا که مخاطبان فارسی‌زبان کافکا را نه‌تنها به عنوان نویسنده‌ای فلسفی و اگزیستانسیالیست، بلکه به‌عنوان انسانی عاشق، شکننده و صادق می‌بینند. ترجمۀ جمادی با توضیحات و یادداشت‌هایی همراه است که خواننده را در درک بهتر بستر تاریخی و ادبی این نامه‌ها یاری می‌رساند.

در پایان می‌توان گفت «نامه‌هایی به میلنا» اثری است که هم برای دوستداران کافکا و هم برای علاقه‌مندان به ادبیات عاشقانه و فلسفی ارزشمند است. این کتاب نشان می‌دهد که چگونه یک رابطه عاطفی می‌تواند به عرصه‌ای برای بیان عمیق‌ترین هراس‌ها و امیدهای انسانی بدل شود و در عین حال به شناختی تازه از یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان قرن بیستم منجر گردد.

257