کتاب «شرح تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه» اثری از جعفر شریعتمداری

کتاب «شرح تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه»
اثری از جعفر شریعتمداری است که با هدف آسان‌سازی فهم و درک آیات قرآن کریم برای عموم علاقه‌مندان و به‌ویژه دانشجویان و پژوهشگران علوم اسلامی نگاشته شده است. این کتاب همان‌گونه که از عنوانش برمی‌آید، بر پایه یکی از مشهورترین و جامع‌ترین تفاسیر معاصر، یعنی «تفسیر نمونه» اثر آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی و همکاران او تدوین شده است.

نگارش این اثر بر محور لغات قرآن کریم شکل گرفته است. نویسنده کوشیده است تا هر واژه و اصطلاح قرآنی را با توجه به سیاق آیات و نیز با استفاده از تفسیر نمونه شرح و بسط دهد. به این ترتیب، کتاب برای کسانی که خواهان درک دقیق‌تر مفاهیم قرآنی و معانی واژگان هستند، ابزار و راهنمایی سودمند به شمار می‌آید. در بسیاری از موارد، واژه‌ها با تکیه بر ریشه‌شناسی، معانی لغوی، معنای اصطلاحی در قرآن و در نهایت تفسیر و برداشت مفسران توضیح داده شده‌اند.

یکی از امتیازات مهم کتاب، روش آموزشی و ساده‌سازی مفاهیم است. جعفر شریعتمداری با زبانی روان و در عین حال علمی، مفاهیم را بیان می‌کند تا هم برای متخصصان علوم قرآنی و هم برای عموم علاقه‌مندان قابل استفاده باشد. او به‌ویژه از تفاسیر پیچیده پرهیز کرده و بر ارائه برداشت روشن و قابل فهم از واژه‌ها تأکید دارد.

در جلد نخست کتاب، به ترتیب سوره‌ها و آیات، مجموعه‌ای از لغات کلیدی قرآن انتخاب و شرح داده شده است. این کار سبب می‌شود تا خواننده بتواند هنگام قرائت یا مطالعه قرآن، به جای اتکای صرف به ترجمه، با معنای دقیق واژه‌ها آشنا گردد و ارتباط عمیق‌تری با متن وحی برقرار کند.

اهمیت این اثر از چند جهت قابل توجه است:

1. قرآن کریم متنی است که بسیاری از واژه‌های آن در زبان عربی امروز کمتر به کار می‌روند یا معنای اصلی آن‌ها برای فارسی‌زبانان دشوار است.

2. بسیاری از ترجمه‌های ساده قادر به انتقال همه ظرایف معنایی نیستند؛ لذا تکیه بر تفسیری معتبر همچون «تفسیر نمونه» برای توضیح واژگان ضروری است.

3. این کتاب کمک می‌کند که مطالعه قرآن نه تنها به سطح ترجمه محدود نشود، بلکه با درک عمیق‌تری از ساختار لغوی و معنایی همراه گردد.
از منظر آموزشی، کتاب می‌تواند منبع درسی برای طلاب، دانشجویان رشته الهیات، معلمان قرآن و حتی علاقه‌مندان آزادپژوه به شمار رود. ساختار منظم آن موجب می‌شود هر جلد به‌طور مستقل قابل استفاده باشد و خواننده بتواند با مرور تدریجی لغات، بر دامنه واژگان قرآنی خود بیفزاید.

ویژگی مهم دیگر کتاب، اتکا به تفسیر نمونه است. این تفسیر که از مهم‌ترین تفاسیر شیعی معاصر محسوب می‌شود، با توجه به نیازهای نسل جدید نوشته شده و از زبانی روان و علمی برخوردار است. شریعتمداری با بهره‌گیری از این ویژگی‌ها، توانسته است کتابی پدید آورد که هم از نظر علمی ریشه‌دار و هم از نظر کاربردی قابل استفاده باشد.
در نهایت می‌توان گفت، کتاب «شرح تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه» جلد اول، گامی ارزشمند در جهت آسان‌سازی فهم قرآن برای فارسی‌زبانان است. این اثر می‌تواند به عنوان پلی میان ترجمه ساده و فهم تفسیری قرآن عمل کند و راهی نو برای انس بیشتر با کلام وحی بگشاید. انتشار جلدهای بعدی نیز بر اهمیت و کارکرد آن خواهد افزود و مجموعه‌ای کامل در حوزۀ تفسیر لغات قرآن فراهم خواهد ساخت.