کتاب «شاه اسماعیل دوم صفوی» نوشتهٔ والتر هینتس ترجمهٔ کیکاوس جهانداری

کتاب «شاه اسماعیل دوم صفوی»
نوشتهٔ والتر هینتس
ترجمهٔ کیکاوس جهانداری

کتاب «شاه اسماعیل دوم صفوی» نوشتهٔ والتر هینتس و ترجمهٔ کیکاوس جهانداری، اثری تاریخی است که به زندگی و دورهٔ حکومت شاه اسماعیل دوم، سومین پادشاه سلسلهٔ صفوی، می‌پردازد. این کتاب به زبان فارسی منتشر شده و پژوهشی است بر یکی از پیچیده‌ترین و جنجالی‌ترین دوره‌های تاریخ ایران در اواخر قرن شانزدهم هجری قمری.

در این اثر والتر هینتس، ایران‌شناس و محقق برجستهٔ آلمانی، تلاش کرده تا با بررسی منابع تاریخی فارسی و غربی چهره‌ای جامع از شاه اسماعیل دوم را ارائه دهد. او به تحلیل منش، سیاست‌ها و تأثیرات حکمرانی او می‌پردازد و نشان می‌دهد که این شاه برخلاف نسل‌های پیشین صفویه، رویکردی متفاوت در مسائل مذهبی و سیاسی در پیش گرفت.

شخصیت اسماعیل دوم در تاریخ ایران بسیار بحث‌برانگیز است؛ وی پس از مرگ پدرش، شاه تهماسب یکم، با حمایت خواهرش به سلطنت رسید و در مدت حکومت کوتاه حدود پانزده ماهه‌اش اقدام به حذف بسیاری از رقبای سیاسی و اعضای خانواده کرد تا جایگاه خود را مستحکم سازد. هینتس این دوره را با دقت بررسی می‌کند و به ما نشان می‌دهد چگونه اسماعیل دوم با برخورد سخت‌گیرانه و حتی خونین، سعی در تثبیت قدرت داشت.

یکی از موضوعات مهم کتاب، تغییر سیاست مذهبی در دورهٔ اسماعیل دوم است؛ او برخلاف سنت دیرینهٔ صفوی که شیعی‌گری را در ایران تحکیم کرده بود، رویکردی نسبتاً موافق با اهل سنت اتخاذ کرد و دستور داد تا برخی آداب ضدسنی متوقف شود. این تغییرات باعث بروز نارضایتی‌ها در میان روحانیون شیعه و قزلباش‌ها شد و در نهایت به بی‌ثباتی بیشتری در ساختار حکومتی انجامید.

هینتس در کتابش همچنین به بررسی منابع تاریخی که دربارهٔ اسماعیل دوم نگاشته شده‌اند، می‌پردازد و می‌کوشد میان گزارش‌های مختلف هم‌عصران و تاریخ‌نگاران بعدی تعادل برقرار کند. او از منابعی مانند عالم‌آرای عباسی و احسن‌التواریخ بهره برده تا بتواند تحلیلی چندجانبه از دورهٔ کوتاه حکومت این شاه ارائه دهد.

ترجمهٔ کیکاووس جهانداری به فارسی باعث شده این اثر برای مخاطبان فارسی‌زبان نیز قابل دسترسی باشد و به عنوان یکی از منابع مرجع دربارهٔ زندگی و سیاست‌های اسماعیل دوم در مطالعات صفوی شناخته شود. متن کتاب به گونه‌ای تنظیم شده که هم برای خوانندگان عمومی و هم برای پژوهشگران تاریخ ایران قابل استفاده باشد، زیرا هم به وقایع تاریخی می‌پردازد و هم تحلیل‌های انتقادی ارائه می‌دهد.

در مجموع، کتاب «شاه اسماعیل دوم صفوی» تصویری روشن از دوران پرتنش و تحول‌آفرین این شاه صفوی ارائه می‌کند و می‌کوشد نشان دهد چگونه تصمیمات سیاسی و مذهبی او توانست اثرات بلندمدتی در تاریخ ایران برجای بگذارد، حتی اگر حکومتش کوتاه بود.

177