کتاب «آریامهر شاهنشاه ایران» نوشتۀ رامش سنگوِی

کتاب «آریامهر شاهنشاه ایران» نوشتۀ رامش سنگوِی (Ramesh Sanghvi) و با ترجمۀ سیروس صدیق‌ارشادی، اثری است ستایش‌آمیز و تبلیغی درباره زندگی و سلطنت محمدرضا پهلوی، شاه سابق ایران. نویسندۀ این کتاب، که یک روزنامه‌نگار هندی است، در دهه ۵۰ میلادی به ایران سفر کرده و از نزدیک با دربار، دستاوردهای رژیم پهلوی و فضای سیاسی-اجتماعی آن زمان آشنا شده است. وی تحت تأثیر ظاهر مدرنیزاسیون و اصلاحات اقتصادی و فرهنگی شاه، کتابی در ستایش از او نگاشته است.

در این اثر، شاه به عنوان رهبری خردمند، انسان‌دوست و دلسوز معرفی شده که برای پیشرفت ایران و رفاه مردم خود می‌کوشد. نویسنده با نگاهی بسیار مثبت به برنامه‌هایی چون انقلاب سفید، اصلاحات ارضی، توسعه صنعت و آموزش و بهداشت عمومی نگاه می‌کند. او همچنین به روابط بین‌المللی ایران، به‌ویژه نزدیکی با کشورهای غربی و نقش شاه در ایجاد ثبات منطقه‌ای، اشاره دارد.

کتاب آشکارا تحت‌تأثیر تبلیغات رسمی دربار پهلوی نوشته شده و نقدی به ساختار قدرت، فساد، سرکوب سیاسی یا نارضایتی‌های اجتماعی وارد نمی‌کند. از این نظر، کتاب را می‌توان نوعی بازتاب روایت رسمی حکومت پهلوی دانست که در صدد ساختن چهره‌ای کاریزماتیک و نجات‌بخش از شاه بود. تصویرسازی از شاه به عنوان «آریامهر» (نور آریایی‌ها) بخشی از گفتمان ناسیونالیستی رژیم برای پیوند زدن مشروعیت سلطنت با گذشته باشکوه ایران باستان است.

ترجمۀ فارسی کتاب با نثری رسمی و آراسته انجام شده است و لحن آن وفادار به لحن ستایش‌آمیز نویسنده اصلی باقی مانده. در سال‌های اخیر، با انتشار نسخه‌های اسکن‌شده و تجدید علاقه به اسناد تاریخی مربوط به دوره پهلوی، این کتاب بار دیگر مورد توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان تاریخ معاصر ایران قرار گرفته است؛ گرچه از دیدگاه تحلیلی، بیشتر به‌عنوان منبعی برای شناخت تبلیغات رسمی آن دوره قابل استفاده است تا یک اثر تحقیقی بی‌طرف.
۴۵۴کتاب «آریامهر شاهنشاه ایران» نوشتۀ رامش سنگوِی (Ramesh Sanghvi) و با ترجمۀ سیروس صدیق‌ارشادی، اثری است ستایش‌آمیز و تبلیغی درباره زندگی و سلطنت محمدرضا پهلوی، شاه سابق ایران. نویسندۀ این کتاب، که یک روزنامه‌نگار هندی است، در دهه ۵۰ میلادی به ایران سفر کرده و از نزدیک با دربار، دستاوردهای رژیم پهلوی و فضای سیاسی-اجتماعی آن زمان آشنا شده است. وی تحت تأثیر ظاهر مدرنیزاسیون و اصلاحات اقتصادی و فرهنگی شاه، کتابی در ستایش از او نگاشته است.

در این اثر، شاه به عنوان رهبری خردمند، انسان‌دوست و دلسوز معرفی شده که برای پیشرفت ایران و رفاه مردم خود می‌کوشد. نویسنده با نگاهی بسیار مثبت به برنامه‌هایی چون انقلاب سفید، اصلاحات ارضی، توسعه صنعت و آموزش و بهداشت عمومی نگاه می‌کند. او همچنین به روابط بین‌المللی ایران، به‌ویژه نزدیکی با کشورهای غربی و نقش شاه در ایجاد ثبات منطقه‌ای، اشاره دارد.

کتاب آشکارا تحت‌تأثیر تبلیغات رسمی دربار پهلوی نوشته شده و نقدی به ساختار قدرت، فساد، سرکوب سیاسی یا نارضایتی‌های اجتماعی وارد نمی‌کند. از این نظر، کتاب را می‌توان نوعی بازتاب روایت رسمی حکومت پهلوی دانست که در صدد ساختن چهره‌ای کاریزماتیک و نجات‌بخش از شاه بود. تصویرسازی از شاه به عنوان «آریامهر» (نور آریایی‌ها) بخشی از گفتمان ناسیونالیستی رژیم برای پیوند زدن مشروعیت سلطنت با گذشته باشکوه ایران باستان است.

ترجمۀ فارسی کتاب با نثری رسمی و آراسته انجام شده است و لحن آن وفادار به لحن ستایش‌آمیز نویسنده اصلی باقی مانده. در سال‌های اخیر، با انتشار نسخه‌های اسکن‌شده و تجدید علاقه به اسناد تاریخی مربوط به دوره پهلوی، این کتاب بار دیگر مورد توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان تاریخ معاصر ایران قرار گرفته است؛ گرچه از دیدگاه تحلیلی، بیشتر به‌عنوان منبعی برای شناخت تبلیغات رسمی آن دوره قابل استفاده است تا یک اثر تحقیقی بی‌طرف.
۴۵۴