کتاب پر طاووس یا شعر فارسی در آریانا نوشتۀ محمدحنیف حنیف بلخی،

کتاب پر طاووس یا شعر فارسی در آریانا نوشتۀ محمدحنیف حنیف بلخی، پژوهشی ارزشمند و ادبی در حوزۀ تاریخ شعر فارسی در سرزمین‌های شرقی ایران‌زمین، به‌ویژه در منطقۀ تاریخی «آریانا» (که بخش‌هایی از افغانستان امروزی، خراسان بزرگ، و آسیای میانه را دربرمی‌گیرد) است. نویسنده با نگاهی دقیق و عالمانه به جایگاه شعر فارسی در این منطقه، نقش شاعران، دربارها و جریان‌های فرهنگی و زبانی را در گسترش ادب فارسی بررسی می‌کند.

بلخی در این اثر، با تأکید بر پیوندهای فرهنگی میان فارسی‌زبانان در آریانا و ایران، نشان می‌دهد که چگونه شعر فارسی نه‌تنها زبان بیان عاطفه و تفکر درباریان و عارفان بوده، بلکه زبان هویت فرهنگی این منطقه نیز به شمار می‌رفته است. او به بررسی دقیق سبک‌ها، مضامین و چهره‌های مهم شعر فارسی در آریانا می‌پردازد و نقش شهرهایی چون بلخ، هرات، غزنه، بخارا و سمرقند را در تکوین سنت شعری فارسی برجسته می‌سازد.

یکی از امتیازهای مهم کتاب، توجه به شاعران کمتر شناخته‌شده و بومی منطقه آریاناست که در تاریخ ادبیات کلاسیک فارسی کمتر به آن‌ها پرداخته شده. حنیف بلخی با ارائه اسناد، اشعار و شرح‌حال‌هایی از این شاعران، تصویر تازه‌ای از گسترش شعر فارسی در ورای مرزهای کنونی ایران ارائه می‌دهد. وی همچنین نشان می‌دهد که چگونه شعر فارسی در آریانا با تحولات سیاسی، مذهبی و اجتماعی این منطقه درهم‌تنیده بوده و اغلب بازتاب‌دهندۀ واقعیت‌های زندگی مردم آن نواحی بوده است.

نگاه نویسنده در کتاب، همزمان تاریخی، زیبایی‌شناختی و فرهنگی است. او زبان شعر را نه‌فقط ابزار بیان احساس، بلکه تجلی‌گاه اندیشه، مقاومت فرهنگی و حافظۀ تاریخی ملت‌ها می‌داند. از این رو، بررسی شعر فارسی در آریانا به منزله بازشناسی بخش مهمی از هویت تمدنی خراسان بزرگ و جهان ایرانی در سده‌های گذشته است.

نثر کتاب پژوهشی و در عین حال روان است. منابع آن شامل نسخه‌های خطی، دیوان‌های شعری، متون تاریخی و تحلیلی متعددی از دانشمندان فارسی‌زبان از قرون مختلف است. خواننده با مطالعه این کتاب، هم با تاریخ ادبیات فارسی در سرزمین‌های شرقی ایران آشنا می‌شود، و هم به ژرفای نفوذ زبان و فرهنگ فارسی در گستره آریانا پی می‌برد.

در مجموع، پر طاووس یا شعر فارسی در آریانا اثری مهم در حوزه مطالعات تاریخی-ادبیات تطبیقی است که با رویکردی فرهنگی و تحلیلی، بخشی مغفول از شعر فارسی را احیا می‌کند و سهم مناطق شرقی ایران‌زمین را در شکوفایی آن برجسته می‌سازد.

۸۸۳