کتاب «شرح کبیر مثنوی معنوی» اثر رُسُوخ‌الدین اسماعیل بن احمد انقروی،

کتاب «شرح کبیر مثنوی معنوی» اثر رُسُوخ‌الدین اسماعیل بن احمد انقروی، یکی از مفصل‌ترین، عمیق‌ترین و معتبرترین شروحی است که بر مثنوی معنوی مولوی نگاشته شده است. انقروی، از عارفان و اندیشمندان برجستۀ سدۀ یازدهم هجری و از پیروان طریقت مولویه در عثمانی بود. او این شرح را در دورۀ حکومت عثمانی و در بستر فرهنگی ـ دینیِ آن دوران تألیف کرد. متن عربی شرح او بیش از همه به بیان اصطلاحات عرفانی، ساختار بلاغی اشعار مولوی، و تفسیر آیات و احادیثی می‌پردازد که مولانا در اشعارش از آن‌ها بهره برده است.

انقروی در این شرح با بهره‌گیری از منابع گوناگون از جمله قرآن، احادیث، آثار عرفای پیشین، فلسفه و حکمت اسلامی، دیدگاه‌هایی جامع و نظام‌مند در تبیین مفاهیم پیچیدۀ مثنوی ارائه می‌دهد. او تلاش کرده تا هم بُعد باطنی و عرفانی مثنوی را توضیح دهد و هم معنا و تفسیر لفظی و ادبی ابیات را روشن سازد. یکی از ویژگی‌های برجستۀ این شرح، آمیختگی دقیق میان عقل، نقل و شهود عرفانی است. انقروی با تبحر در زبان و ادب فارسی، عربی و ترکی، توانسته است پلی میان سنت عرفانی ایران و جهان عثمانی برقرار کند.

ترجمۀ فارسی این اثر به قلم عصمت ستارزاده، خدمتی مهم در انتقال این گنجینه به جامعۀ فارسی‌زبان به شمار می‌رود. او با دقت در ترجمه، ضمن وفاداری به متن اصلی، تلاش کرده تا شیوایی و روانی بیان را حفظ کند. ترجمه ستارزاده به خواننده این امکان را می‌دهد تا با سبک تفسیر عرفای عثمانی آشنا شود و نگرش متفاوت و دقیق‌تری نسبت به مثنوی پیدا کند.

این شرح نه‌تنها برای علاقه‌مندان به مولوی و عرفان اسلامی، بلکه برای پژوهشگران تاریخ تصوف و پیوندهای فرهنگی ایران و عثمانی نیز بسیار ارزشمند است. کتاب «شرح کبیر» انقروی سندی مهم از رویکرد تعلیمی، تفسیر عرفانی و جایگاه مثنوی در جهان اسلام سده‌های میانه به شمار می‌آید.

۴۵۸
۱۵جلدی