كتاب دید و بازدید

كتاب دید و بازدید نوشته جلال آل احمد

دید و بازدید عید داستان کوتاهی است از مجموعه داستان “دید و بازدید” که نخست شامل ده داستان کوتاه بود و در چاپ هفتم دو داستان دیگر به آن اضافه شد. جلال جوان در این مجموعه با دیدی سطحی و نثری طنزآلود اما خام که آن هم سطحی است، زبان به انتقاد از مسائل اجتماعی و باورداشتهای قومی می‌گشاید. از آنجا که این اثر، نخستین اثر داستانی اوست لازم است اندکی درباره‌اش تأمل شود، به دو دلیل: یکی برای نشان دادن دوران شکل‌گیری اندیشه‌های اجتماعی جلال، یعنی بحث محتوایی دوم، به منظور بررسی نثر انتقادی او و ناپختگی آن: در اولین داستان این مجموعه «دید و بازدید عید»، راوی اول شخص منتقدی است ناموفق که می‌کوشد تمام معلومات خود را به کار گیرد تا گوشه‌هایی از نقش بازیهای ریاکاران، فساد ناشی از فقر، عقب‌ماندگیها و (به زعم او) خرافه‌ باوریهای توده را نشان دهد؛ اما این مسائل را با نثری خام و بی‌جاذبه می‌نویسد و گاهی موضوعهای ملموس و بدیهی را برای خواننده توضیح می‌دهد. زبان داستانهای این مجموعه کلاً بین زبان رسمی و زبان گفتار معلق است. به هرحال در این مجموعه، چنین می‌نماید که جلال آماده می‌شود تا دردها و منشأ و درمان آنها را بشناسد و نشان دهد.