کتاب «امیران دربار: شرح احوال خاندان سیل‌سپور (از صفوی تا قاجار)» نوشتۀ اکبر تهرانی شفق

کتاب «امیران دربار: شرح احوال خاندان سیل‌سپور (از صفوی تا قاجار)» نوشتۀ اکبر تهرانی شفق اثری پژوهشی و مستند در حوزۀ تاریخ اجتماعی-سیاسی ایران است که به بررسی زندگی، موقعیت، و نقش‌های تاریخی خاندان سیل‌سپور در ساختار حکومتی ایران از دورۀ صفویان تا قاجاریه می‌پردازد. این خاندان یکی از خاندان‌های اشرافی و درباری ایران بود که در طول چندین نسل، با حفظ موقعیت خویش، در عرصه‌های نظامی، سیاسی، و اداری ایفای نقش کردند.

در این کتاب، نویسنده با اتکا به اسناد تاریخی، شجره‌نامه‌ها، نامه‌ها، فرمان‌های سلطنتی، و گزارش‌های دولتی، به ترسیم تصویری روشن از جایگاه این خاندان در دستگاه قدرت پرداخته است. تهرانی شفق همچنین به زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی تأثیرگذار بر خاندان سیل‌سپور توجه دارد و نشان می‌دهد چگونه این خاندان توانست در تحولات پرتلاطم ایران، از سقوط صفویه تا تثبیت قاجاریه، نه‌تنها بقا یابد، بلکه نفوذ خود را نیز گسترش دهد.

یکی از ویژگی‌های جالب کتاب، پرداختن به زندگی فردی و سیاسی چهره‌هایی چون امیر معزالدوله سیل‌سپور، میرزا جعفرخان سیل‌سپور و دیگران است که در مقاطع حساس تاریخی در مقام‌های دیوانی، لشکری، و گاه در مقام سفارت نقش داشتند. مؤلف تلاش می‌کند تا رابطۀ این افراد با پادشاهان وقت، سیاست‌های دربار، و رقابت‌های اشرافی را تحلیل کند.

در بخشی از کتاب، روند تحول ارزش‌ها در ساختار اشرافیت ایرانی و چگونگی انطباق این خاندان با سیاست‌های سلطنتی جدید، به‌ویژه در دوران ناصری، با دقت بررسی شده است. تهرانی شفق، با زبانی شفاف و نثری مستند، موفق شده پژوهشی جدی دربارۀ اشرافیت ایرانی ارائه دهد که برای پژوهشگران تاریخ اجتماعی ایران، علاقه‌مندان به تاریخ دربار، و دوستداران مطالعات خاندان‌های تاریخی بسیار ارزشمند است.

منابع مورد استفاده در کتاب ترکیبی از نسخ خطی، روزنامه‌های تاریخی، و اسناد دولتی است که اصالت و غنای پژوهش را افزایش داده است. همچنین، برخی از تصاویر و اسناد منتشر نشده در ضمیمۀ کتاب، به خواننده کمک می‌کند تا بهتر با فضای دربار و سبک زندگی آن دوره آشنا شود.

در مجموع، «امیران دربار» نه تنها روایت زندگی یک خاندان خاص است، بلکه بازتابی از فراز و فرودهای تاریخ اشرافیت در ایران از قرن ۱۷ تا ۱۹ میلادی است.

423