کتاب تاریخ بیداری ایرانیان

کتاب تاریخ بیداری ایرانیان نوشته ناظم الاسلام کرمانی

تاریخ بیداری ایرانیان ، کتابی در تاریخ مشروطیت ، تألیف ناظم الاسلام کرمانی . این کتاب از منابع مهم مورخان تاریخ مشروطیت بوده است . مؤلف کتاب ، میرزامحمد ملقب به ناظم الاسلام ، در 1280 در کرمان به دنیا آمد. پس از تحصیلات مقدماتی ، به شوق تحصیل حکمت الاهی در 1309 عازم تهران شد و از محضر کسانی چون سیدشهاب الدین شیرازی ، حاج میرزاحسن آشتیانی و حاج شیخ هادی نجم آبادی بهره مند گردید. پس از تأسیس «مدرسة اسلام » به ریاست سیدمحمدصادق طباطبایی ، تعلیم برخی از دروس و نظامت مدرسه به عهدة ناظم الاسلام گذاشته شد؛ ازینرو ریاست مدرسه ، وی را به ناظم الاسلام ملقب کرد و فرمان آن را میرزاعلی اصغرخان اتابک ، صدراعظم وقت ، صادر کرد. پس از استقرار مشروطیت ، ناظم الاسلام به سبب کهولت و گرفتاریهای خانوادگی به کرمان رفت (ح 1330) و به شغل قضا در دادگستری (محکمة استیناف ) پرداخت . وی در 1337 بر اثر انفلوانزا درگذشت (ناظم الاسلام کرمانی ، بخش 1، مقدمة هاشمی کرمانی ، ص بیست وهفت ـ سی وچهار).

ناظم الاسلام سبب تألیف تاریخ بیداری ایرانیان را عاری بودن کتب تاریخی ایران از جنبه های عبرت آموز برای آیندگان ذکر کرده و نوشته است که پیوسته در این اندیشه بوده که به سبک مورخان اروپایی کتابی در تاریخ ایران بنگارد و نکات تاریخی را در آن مندرج سازد (همان ، بخش 1، مقدمه ، ص 7ـ 8). وی از دوم ذیحجة 1322 دیده ها و شنیده های خود را در بارة انقلاب مشروطه و بیداری ایرانیان ثبت کرد و چون به محافل آزادی خواهان آن زمان ــ که به دفاع از مشروطه تشکیل می شد ــ راه داشت ، توانست گفتگوهای آنان را یادداشت کند؛ او نظر خود را نیز اغلب به آنها می افزود (همان ، بخش 1، مقدمة سعیدی سیرجانی ، ص بیست ویک ). وی ابتدا قسمتی از یادداشتهایش را به صورت پاورقی در روزنامة کوکب دُرّی ــ که خود مدیر و ناشرش بود ــ منتشر کرد. ظاهراً توجه مردم به این پاورقیها، ناظم الاسلام را به فکر چاپ و نشر جزوه های مستقلی با عنوان «تاریخ بیداری ایرانیان » انداخت . بدین ترتیب چاپ اول این اثر به صورت جزوات هفتگی به قطع خشتی و به خط نسخ و حواشی و پاورقی به خط نستعلیق با چاپ سنگی و نقاشی صورت اشخاص و با کیفیتی تقریباً مناسب در پنجاه وپنج جزوة شانزده صفحه ای منتشر شد. ناظم الاسلام وقایع پیش از ذیحجة 1322 را نیز در هفده جزوه با عنوان «مقدمة تاریخ بیداری ایرانیان » منتشر کرد و در این جزوه ها گزارش گونه ای از مهمترین وقایع دورة پادشاهی ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه نوشت (همان ، بخش 1، مقدمة سعیدی سیرجانی ، ص بیست ویک ـ بیست ودو؛ مشیری ، ص 309). در 1328ـ1330 برای اولین بار میرزاحسن طهرانی این یادداشتها را به خط شمس الکُتّاب چاپ سنگی کرد. در 1324ـ1332ش سیدمحمد هاشمی کرمانی این کتاب را به انضمام شرح حالی نسبتاً کامل از مؤلف و مقدمه ای در بارة کتاب ، در قطع وزیری و با حروف سربی و جلد ممتاز منتشر کرد (مشار، ج 1، ستون 1047؛ مشیری ، ص 310). چاپ سوم در 1346ش ، و بنابر سرلوحة کتاب ، ظاهراً به یادگار جشنهای تاجگذاری (مشیری ، همانجا)، در سه مجلد و به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی منتشر شد. چاپ چهارم و پنجم نیز بترتیب در 1362 ش و 1376ـ1377 ش در دو مجلد نشر یافت .برای خرید کتاب تاریخ بیداری ایرانیان با ما تماس بگیرید